گزارش| مثلث چالش آمریکا٬ ترکیه و کُردها در سوریه

به گزارش خبرگزاری رسا، حتی حمله به مناطق کردنشین شرق فرات در شمال سوریه و استقرار غیرقانونی و بدون مجوز هزاران نظامی ارتش ترکیه در آن مناطق٬ موجب رضایت خاطر کامل رجب طیب اردوغان و تیم او نشده است.

در روزها و هفته‌های اخیر٬ مقامات آنکارا بارها اعلام کرده‌اند که هنوز هم از وضعیت مدیریت سیاسی – امنیتی و آرایش میدانی مرز سوریه راضی نیستند و از نگاه آنان٬ تهدیدات تروریستی٬ کماکان٬ به قوه خود باقی‌ست.

مقامات دولت ترکیه معتقدند که کردهای مسلح وابسته به پ.ک.ک در چارچوب نیروهای «قسد» و «ی.پ.گ»٬ تهدیدی جدی علیه آینده سوریه و ترکیه هستند و به دنبال تاسیس یک دولت غیرقانونی هستند.

آنکارا معتقد است که در شرایط فعلی٬ تنها برگ برنده کردهای تحت امر پ.ک.ک در شمال سوریه٬ حمایت‌های دفاعی و اطلاعاتی آمریکایی‌هاست و اگر این حمایت‌ها قطع شوند٬ «قسد» و «ی.پ.گ»٬ راهی برای ادامه حیات نظامی و سازمانی نخواهند داشت.

تداوم اختلاف نظر واشنگتن – آنکارا

با آن که ترکیه گروههای مسلح وابسته به پ.ک.ک را به عنوان گروه تروریستی معرفی کرده اما تیم دونالد ترامپ در بیان مواضع رسمی دولت آمریکا٬ به شکلی مشهود و آشکار٬ رویکردهایی دارد که در تضاد و تنازع کامل با تصمیمات ترکیه است.

شرایط دشوار روزهای حمله نظامی موسوم به «عملیات چشمه صلح»٬ این واقعیت را نشان داد که آمریکا به کردها چک سفید و ضمانت دفاع نداده و هر آن ممکن است آنان را رها کند.

اما فعلاً چنین اتفاقی نیفتاده است و حتی پس از چشمه صلح نیز٬ ثابت شد که گروه اطلاعاتی تحت امر فرمانده کل قسد٬ در جریان حمله به ابوبکر البغدادی سرکرده گروه تروریستی داعش٬ در هماهنگی و همکاری کامل بوده‌اند و چنین چیزی به این معنی است که در میدان عمل و بر روی ارض واقع٬ چیزی به نام جدا شدن آمریکا و کردهای سوری وجود ندارد و شواهد نشان می‌دهد که از منظر عملگرایانه و منفعت‌جویانه واشنگتن٬ هنوز هم٬ همکاری با کردها٬ امتیازات قابل توجهی برای آمریکا دارد و این منفعت ایجاب می‌کند که ترامپ نیز در برابر اردوغان رویکرد تعلل و کژدار و مریز را حفظ کند.

کارتی به نام مخالفین سوری

یکی از تصمیمات مهم تیم اردوغان در مورد پرونده سوریه٬ تداوم حمایت نظامی و سیاسی از گروه‌های متعددی است که از نگاه آنکارا٬ باید آنان را «مخالفین سوری» خواند. اما در مورد بخش مهمی از این مخالفین٬ شبهه و ظن فراوان وجود دارد.

حالا آنکارا نه تنها در شرق فرات و مناطق کردنشین٬ بلکه در میدان مذاکرات ژنو و کمیته قانون اساسی نیز٬ از همین کارت استفاده می‌کند و این موضوع نه تنها بر روابط ترکیه با آمریکا٬ بلکه بر واکنش شرکای آستانه به تحرکات ترکیه٬ تاثیر غیرقابل انکار دارد.

دولت سوریه٬ بازیگری که نباید فراموش شود

بدون تردید در جریان بحران حملات گروه‌‌های تروریستی – تکفیری٬ بخش قابل توجهی از منابع و زیرساخت‌های سوریه از بین رفت و نابود شد. اما هنوز هم بشار اسد رئیس جمهور سوریه و سران حزب بعث این کشور٬ در برابر خواست گروه‌های بار انداز و تجزیه طلب و تروریست‌ها مقاومت کرده‌اند و حالا دولت سوریه در شرایطی نیست که مجبور باشد تمام خواسته‌های مخالفین و نظرات تحمیلی آمریکا و دیگران را بپذیرد.

در چنین فضایی است که اهمیت تغییر رویکرد سیاسی و دفاعی ترکیه نیز٬ اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

اگر ورق برگردد...

تمام ماجراجویی‌ها و تمامیت‌خواهی‌های ترکیه در خاک سوریه در حالی است که صاحبخانه٬ از هیچکدام از این اقدامات رضایت ندارد و رسانه‌های تحت امر دولت بشار اسد همچون خبرگزاری رسمی سانا٬ با ادبیاتی تند و آشکار٬ رفتارهای ترکیه را «اشغال‌گرانه» و «خصمانه» قلمداد می‌کنند.

در مقابل٬ اردوغان نیز با وجود آن که در جریان توافق سوچی٬ به ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه٬ وعده داده بود که برای بازگشت به توافق امنیتی آدانا با دولت اسد٬ گام بردارد٬ هنوز هم دست به چنین اقدامی نزده و در رسانه‌های وابسته به حزب حاکم ترکیه یعنی حزب عدالت و توسعه٬ اوصاف تندی در مورد بشار اسد و دولت او به کار گرفته می‌شود.

در چنین شرایطی است که فضا برای برخی تحرکات کردها هموارتر شده و آنان در چارچوب همکاری با آمریکا٬ در مسیری قدم برمی‌دارند که نه به نفع آنکاراست و نه به سود دمشق. بنابراین باید گفت٬ اختلاف نظر آنکارا و واشنگتن در مورد معادلات سیاسی و امنیتی شمال سوریه٬ می‌تواند با در نظر گرفتن متغیری همچون عادی‌سازی روابط دمشق ـ آنکارا٬ وضعیت‌های جدیدی به وجود بیاورد.

در چنین شرایطی٬ اگر ورق برگردد و ترکیه و سوریه به سوی عادی‌سازی روابط بروند٬ از سویی تحرکات غیرقانونی کردها با مشکل و بن‌بست دوسویه روبرو می‌شود و از دیگر سو٬ آمریکا نیز در برابر جبهه روسیه٬ سوریه٬ ترکیه و ایران٬ از قدرت و توان پایین‌تری برخوردار خواهد بود.